bizden haberler
bizden haberler

Defter ve Belgeleri Buluta Taşımanın Cezası Nedir?

Bilişim sektörüne aşina olan ICT Media dergisi okuyucuları böyle bir soruyla karşılaştıkları için şaşırmış olabilirler.

Nasıl yani, defter ve belgeleri buluta taşımanın cezası olur mu?” diye bir soru zihninizde canlanmış olabilir.

Sizi merakta bırakmadan sorunun cevabına geçelim.

Bu sorunun iki cevabı var aslında.

Dijital dönüşümden önce (DDÖ) ve dijital dönüşümden sonra (DDS).

Önce isterseniz DDÖ kısmını açıklayalım.

Geçmiş mesleki deneyimlerimizde karşılaştığımız olaylardan biri yangın suretiyle mükelleflerin defter ve belgelerinin ellerinden çıkmış olmasıydı.

Durumu biraz karikatürize edecek olursak; yangın sebebiyle elden çıkan belgeler alevler arasında buluta taşınıyordu.

Dolayısıyla da artık defter ve belgelere ulaşabileceğimiz yer gökyüzü ve bulutlar oluyordu.

Pikniğe gidip arabasının bagajında bulunan defter ve belgelerini çaldıran, kümes kadar baraka depoda (!) defter ve belgelerini saklarken bu kümesin yanması sonucunda defterler ve belgelerini kaybeden vergi mükelleflerini unutmak mümkün değil.

Genellikle de naylon fatura kullanmış olan ya da haksız yere KDV iadesi almış olan vergi mükelleflerinin defterlerinin kaza ya da tesadüf (!) eseri alevler arasında kalması meslek anılarımız arasında sıcaklığını hâlâ koruyan bir olgudur.

Yangın sebebiyle defter ve belgeler buluta taşınmışsa yani vergi mükellefinin elinden çıkmışsa, bu durum Vergi Usul Kanunu’nun 30/4. maddesine göre, re’sen takdir nedenidir.

Yani; vergi inceleme elemanı mükellefin vergi matrahını delil ve tespitlere bağlı olarak belirlemek, ispat edememesi durumunda indirim konusu yaptığı KDV’leri reddetmek hakkına sahiptir.

Öte yandan defter ve belgelerin vergi inceleme elemanına ibraz edilmemesi nedeniyle vergi ziyaı ve usulsüzlük cezası kesilmesi mümkündür.

Cezai yaptırımla karşılaşmamak için yangında defter ve belgeleri zayi olan vergi mükellefleri, olayı ispat eden belgelerle (İtfaiye raporu vb.) birlikte 15 gün içinde ticari işletmenin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurması ve zayi belgesi alması gerekiyor. Sonrasında da yanan defterlerde kayda alınan belgelerin yeniden karşı taraflardan temin edilmesi gerekiyor. 

DDS’den sonra defter ve belgelerin buluta taşınması

Vergi Usul Kanunu, Mükerrer Md. 242 ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na; elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafaza ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda tutulması ve düzenlenmesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda yetki vermiştir.

Bakanlık (Gelir İdaresi Başkanlığı-GİB) 2004’ten itibaren bu yetkisini peyderpey kullanmak suretiyle önce elektronik beyannameden başlayarak pek çok defter ve belgenin elektronik ortamda düzenlenmesi uygulamasını getirmiştir. 

ELEKTRONİK ORTAMDA DÜZENLENEN DEFTERLER VE BELGELER
Elektronik defter: Yevmiye Defteri, Büyük Defter, İşletme Defteri, Serbest Meslek Defteri, Basit Usul
Elektronik Muhasebe Fişi
Elektronik Bilet
Elektronik Bilet Raporu Özeti
Elektronik Banka Dekontu
Elektronik Döviz-Alım Satım Belgesi
Elektronik Arşiv Fatura
Elektronik Fatura
Elektronik Gider Pusulası
Elektronik İrsaliye
Elektronik Müstahsil Makbuzu
Elektronik Serbest Meslek Makbuzu
Elektronik Sigorta Komisyon Gider Belgesi
Elektronik Sigorta Poliçesi
Elektronik Yolcu Listesi

Tabloda yer alan e-Belgelerin, e-Defterlerin vergi mükelleflerine ait bilgi işlem sistemlerinde saklanması esas olup üçüncü kişiler nezdinde de (Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan izin alan saklamacı kuruluşlar dâhil) saklama yapılabiliyor.

Şunu da belirtelim; elektronik saklama hizmetinin dışarından alınması, vergi mükelleflerinin e-Belgeleri, e-Defterleri saklama ve ibraz etme sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor.

Gelir İdaresi Başkanlığınca yayımlanan Genel Tebliğe göre; e-Belgelerin, e-Defter ve berat dosyalarının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu yerlerde saklanması zorunlu. Ancak isteyen işletmelerin yurt dışında ikincil bir arşivleme yapması mümkün.

Kısaca özetlemek gerekirse Dijital Dönüşümden Sonradefter ve belgeleri Gelir İdaresi Başkanlığının getirmiş olduğu yükümlülükler çerçevesinde buluta taşıyan vergi mükellefleri herhangi bir vergi cezası ile karşılaşmayacaklar.

Aksine zorunluluk getirilmesine rağmen buna uymayan vergi mükelleflerine ceza kesilmesi söz konusu oluyor. 

Dijital dünyada “bulut” nedir?

Çağımızın ansiklopedisi Wikipedia’ya göre bulut, atmosferde yoğunlaşan su buharı küçük su damlacıkları ve genellikle 0,01 mm çapındaki buz kristallerinden meydana geliyor ve milyarlarca damlacık ve kristal bir arada bulut denilen yapıyı oluşturuyor.

Bilişim dünyasının finans, vergi ve teşvikler alanında çalışan kişiler olarak, pek çok insan gibi biz de bilişimde neden “bulut” kavramı kullandığını hep merak ediyorduk.

Merakımızın cevabını geçenlerde The New York Times gazetesinin yazarlarından Thomas L. Friedman’ın “Thank You for Being Late” (Geç Kaldığın İçin Teşekkür Ederim) (Farrar, Straus and Giroux Yayınevi, 2016, USA, 486 sayfa) isimli kitabının 81. sayfasında bulduk.

Meğerse Friedman da aynı soruyu kendisine sorarmış.

Wakefield Research firması tarafından 2012’de ABD’de yapılan araştırmaya katılanların pek çoğu bulutun meteoroloji ile ilgili olduğunu ifade etmişler. Hatta katılımcıların %51’i (buna 2000’li yıllarda (Milenyumda) doğanlar dâhil) fırtınalı havaların bulut bilişimi etkilediğini dahi düşünüyormuş.

Sadece %16’lık bir kesim ise bulut bilişimin, internet bağlantılı cihazlardan gelen verilerin depolandığı, ulaşılabildiği ve paylaşıldığı bir ağ olduğunu biliyormuş.

Aslında bulut özel bir alan ya da bina değil. Bulut bilişim (Cloud computing), kişisel bilgisayarınızın sabit sürücüsünde değil de internet üzerinde çalışan servisleri ve yazılımları ifade etmek için kullanılan bir terim.

İnternet olan herhangi bir yerde akıllı telefonunuzdan, tabletinizden, dizüstü ya da masaüstü bilgisayarınızdan ulaşabildiğiniz bir ağ.

Bulut denilmesinin nedeni ise meteorolojik anlamdaki bulutun enerjiyi toplayıp sonra bunu yeryüzüne boşalttığı gibi sensörlerden, robotlardan, ağdaki tüm cihazlardan gelen verileri biriktirip sonra da onları pek çok yere muazzam bir enerji olarak boşaltabilen bir yapı olmasından kaynaklanıyor.

Friedman’a göre insanlık tarihinin dönüşümünde ateşin ve elektriğin icadı, enerji anlamında nasıl bir dönüşüm sağlamışsa bulut bilişim de önemli bir dönüşümü sağlayacak. Hatta ateş ve elektrikten bile daha fazla. Çünkü bu enerji sayesinde dünyanın bilgisine ulaşılabilecek ve sistemler sizin için düşünüp karar verecekler. İnsanlar ellerindeki akıllı telefonla bu enerjiye dünyanın her yerinden aynı anda ulaşabilecekler.

Yine yazarın ifadesiyle belirtecek olursak, bu enerji kaynağını bulut gibi yumuşak bir nesne ile tanımlamak yerine “süpernova” “yıldız patlaması” olarak tanımlamak gelecekteki enerjinin büyüklüğü anlamında daha çarpıcı ve daha gerçekçi olacak gibi. 

Bulut bilişimdeki defter ve belgeler zayi olursa

Dijital dönüşümden önce yangın gibi nedenlerle ulaşılamaz hale defter ve belgeler dijital dönüşümden sonra da bu kez farklı nedenlerle ulaşılamaz hale gelirse ne olacak sorusuyla yazımızı tamamlayalım.

e-Defter tutanların, Vergi Usul Kanununda belirtilen “Mücbir Sebep” halleri nedeniyle e-Defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-Defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya GİB’ten ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren ispat edici bilgi ve belgelerle birlikte 15 gün içinde ticari işletmenin bulunduğu Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurarak zayi belgesi verilmesini istemeleri gerekiyor.

Mahkemeden zayi belgesinin temin edilmesini takiben, zayi belgesi ile birlikte durumun GİB’e yazılı olarak bildirilmesi gerekiyor.

GİB tarafından istenilen bilgi ve belgelerin ibraz edilmesi halinde, zayi olan e-Defter kayıtlarının yeniden oluşturulması ve bunlara ait yeni oluşturulan e-Defter ve berat dosyalarının e-Defter uygulaması aracılığı ile GİB sistemine yeniden yüklenmesi için yazılı izin veriliyor.

Cezalar ve incelemelere ilişkin süreç ise şimdilik fiziki ortamdakilerle aynı.

Bakarsınız zamanla burada da bir takım değişiklikler olur ve o alanda da DDS’nin etkilerini görür ve onları konuşuruz. 

(Bu yazı ICT Media dergisinin Haziran 2020 sayısında yayınlanmıştır.)

teklif isteyin

Formu doldurarak bize ulaşın. Uzman kadromuz en kısa zamanda size dönüş yapsın.